Çoxmənzilli yaşayış binalarında idarəetmə məsələləri sakinlərin rahatlığı və binanın ümumi vəziyyətinə birbaşa təsir edir. Təəssüf ki, bəzi hallarda Mənzil-Tikinti Kooperativlərinin (MTK) idarəetmə prosesində sakinlərin maraqlarına zidd hərəkət etməsi narahatlıqlar yaradır. Bu məqalədə MTK-ların sui-istifadə halları, sakinlərin hüquqları və bu kimi problemlərin həlli yollarına dair məsələlərə toxunulacaq.
MTK-ların İdarəetməsində Çətinliklər
1. Sakinlərin Hüquqlarının Məhdudlaşdırılması
Bəzi MTK-lar binanın idarə edilməsində şəffaflıq prinsipinə riayət etmir və sakinlərə qarşı qərarların qəbulunda məhdudiyyətlər qoyurlar. Bu hallara misal olaraq:
- Ümumi yığıncaqların təşkil edilməməsi və ya sakinlərin iştirakının məhdudlaşdırılması;
- İdarəetmə ilə bağlı qərarların yalnız MTK-nın maraqlarını nəzərə alaraq verilməsi;
- Ümumi əmlakdan istifadə qaydalarının sakinlərə uyğun olmayan formada təyin edilməsi.
2. Maliyyə Şəffaflığının Olmaması
Maliyyə məsələlərində şəffaflığın olmaması sakinlər arasında narazılıq yaradan əsas səbəblərdəndir. Bu hallar arasında:
- Toplanan vəsaitlərin qeyri-müəyyən məqsədlər üçün xərclənməsi;
- Xərc smetasının sakinlərə təqdim edilməməsi və ya təsdiq üçün səsvermə keçirilməməsi;
- Ödənişlərin izah edilmədən artırılması daxildir.
3. Sakinlərin Rəyinə Ehtiyac Qalmadan Qərarların Qəbul Edilməsi
Bəzi MTK-lar sakinlərin razılığı olmadan binada tikinti və ya dəyişiklik işlərinə başlayır, əlavə öhdəliklər təyin edir və ya ümumi əmlakdan öz maraqlarına uyğun istifadə edir.
Sakinlərin Hüquqları və Təklif Olunan Həllər
Sakinlərin hüquqlarını qorumaq və bu kimi sui-istifadə hallarının qarşısını almaq üçün bir sıra hüquqi və təşkilati addımlar atılmalıdır.
1. Ümumi Yığıncaqların Təşkili
- Yığıncaqların Protokollaşdırılması: Sakinlər idarəetmə ilə bağlı qərarların müzakirəsi üçün ümumi yığıncaq təşkil edə bilər. Bu iclaslarda qəbul olunan qərarlar rəsmi protokol şəklində sənədləşdirilməlidir.
- Səsvermə Hüququ: İdarəetmə ilə bağlı bütün əsas qərarlar sakinlərin səs çoxluğu ilə qəbul olunmalıdır. Sakinlər MTK-nın davam edib-etməməsinə və ya başqa bir idarəetmə formasının tətbiqinə dair qərar verə bilərlər.
2. Sakinlərin Hüquqi Müdafiəsi
- Protokoldan Kənar Hərəkətlərə Qarşı Məhkəmə: Əgər MTK protokolla təsdiq olunmuş qərarlardan kənar hərəkətlər edirsə, sakinlər hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət edə bilər. Bu proses, həm MTK-nın fəaliyyətinin qanun çərçivəsində tənzimlənməsini, həm də sakinlərin hüquqlarının qorunmasını təmin edir.
- Sakinlər Tərəfindən İdarəetmə Seçimi: Sakinlər qərar verərək idarəetməni başqa bir quruma, MMC-yə və ya Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyətinə (MMMC) təhvil verə bilər.
3. Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyəti (MMMC) Modelinə Keçid
- Ədalətli İdarəetmə: MMMC-lər sakinlərin birbaşa idarəetmə hüququ təmin edən ən şəffaf modellərdən biridir. Bu model vasitəsilə qərarlar kollegial şəkildə qəbul edilir.
- Maliyyə Şəffaflığı: Toplanan vəsaitlərin istifadəsi və binanın idarə olunması ilə bağlı bütün hesabatlar sakinlərə təqdim olunur.
- Sakinlər Tərəfindən Nəzarət: Sakinlər MMMC vasitəsilə binanın ümumi xərclərini, istismar işlərini və təmir proseslərini birbaşa izləyə və idarə edə bilirlər.
MTK-ların idarəetmə prosesində bəzi hallarda sakinlərin maraqlarına qarşı hərəkət etməsi ciddi narahatlıqlar doğura bilər. Lakin sakinlərin hüquqları Azərbaycan qanunvericiliyi ilə qorunur və bu hüquqların təmin edilməsi üçün müxtəlif mexanizmlər mövcuddur.
Ən effektiv həllərdən biri Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyətlərinin (MMMC) yaradılması və idarəetmənin sakinlər tərəfindən həyata keçirilməsidir. Bu yanaşma sakinlərin hüquqlarını qorumaqla yanaşı, idarəetmənin şəffaf və səmərəli olmasını təmin edir. Sakinlərin birlikdə hərəkət etməsi və hüquqlarını qorumaq üçün aktiv rol alması isə bu prosesin ən vacib elementi olaraq qalır.