Çoxmənzilli binalarda yaşamaq, fərqli ailələrin və nəsillərin bir araya gəldiyi sosial bir mühit deməkdir. Bu mühitdə ümumi sahələrin düzgün istifadəsi yalnız böyüklərin deyil, uşaqların da mədəni davranışı ilə formalaşır. Blok, lift, həyət və pilləkanlar təkcə keçid məkanları deyil – ictimai davranış mədəniyyətinin formalaşdığı məktəbdir.
Bu yazıda uşaqlara ümumi sahələrdə necə davranmaq lazım olduğunu aşılamaq üsullarını, praktik yanaşmaları, eləcə də qanun və mədəniyyət çərçivəsində valideynlərin öhdəliklərini izah edəcəyik.
🧠 1. Mədəni Davranış Ailədə Başlayır
🧠 1. Mədəni Davranış Ailədə Başlayır
Uşaqlar ilk davranış nümunələrini valideynlərindən götürürlər. Əgər valideyn özü zibili yerə atır, lift qapısını təpiklə bağlayır və ya bloka velosiped saxlayırsa, uşaqdan fərqli davranış gözləmək mümkün deyil.
Valideynlərə tövsiyə:
- Uşaqlarınızla bloka girərkən səliqəli davranış nümayiş etdirin.
- Onlara "bura hamımızındır" prinsipini izah edin.
- Hər düzgün davranışdan sonra təşviqedici sözlər verin: “Aferin, sən blokumuzu qoruyursan!”
🎯 2. Aydın Qaydalar və Davranış Hədləri Müəyyən Olmalıdır
Uşaqlar ümumi sahələrin qaydalarını “öz-özünə” başa düşməzlər – onlara bu qaydalar konkret və ardıcıl şəkildə izah edilməlidir.
Uşaqlar üçün sadələşdirilmiş qaydalar nümunəsi:
- Liftə təpik vurmaq olmaz.
- Pilləkəndə qaçmaq təhlükəlidir.
- Qonşunun qapısına zərbə vurmaq və ya zəngi təkrar basmaq ayıbdır.
- Həyətdə ətrafa zibil atmaq olmaz.
- Əgər ev heyvanın varsa, onun nəcisini təmizləmək böyük insanlıq işidir.
Bu qaydaları şəkilli lövhələrlə bloka asmaq və ya uşaqlarla birgə qrafik şəkildə düzəltmək daha təsirli olur.
🎲 3. Davranış Mədəniyyəti Oyuna Çevrilməlidir
Uşaqlar üçün qadağalarla dolu bir siyahıdan çox, oyun və maraq vasitəsilə öyrənmək daha effektivdir. Məsələn:
- “Blok səyahətçisi” oyunu quraraq, hər mərtəbəni təmiz saxlayan uşağa bal verin.
- Ailənizdə “Həyət Qəhrəmanı” yarışması keçirin – zibilsiz oynayan, kənar əşyalara toxunmayan uşaq qalib olur.
- “Lift etiketi” ilə bağlı evdə rollu oyunlar oynayın.
⚖️ 4. Hüquqi və İctimai Məsuliyyət Hissini Aşılamaq
Yaş artdıqca, uşaqlara ictimai məsuliyyət və qanunlara hörmət anlayışı da verilməlidir. Qanunvericilikdə uşaqlar üçün birbaşa cərimə nəzərdə tutulmasa da, valideyn məsuliyyəti vardır.
Məsələn:
- İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 271.1-ci maddəsi: Uşağın yerə zibil atması halında valideyn xəbərdarlıq və ya cərimə ilə üzləşə bilər.
- Heyvan tullantılarının yığışdırılmaması – itlə gəzən uşağa nəzarət etməyən valideyn 50 AZN-ə qədər cərimələnə bilər.
Bu məlumatları aşırı ciddi yox, mədəniyyətin və qaydaların vacibliyini vurğulamaq üçün istifadə etmək tövsiyə olunur.
💬 5. MMMC və İctimai Maarifləndirmənin Rolu
Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyətləri uşaqlar üçün dostluq yönümlü təşəbbüslərlə bu məsələni təşviq edə bilər:
- “Blok Qaydaları” afişası
- Həyətdə maarifləndirici uşaq tədbirləri
- Sakin uşaqlar üçün “Ən Nümunəvi Qonşu” mükafatı
- Ailəvi maarifləndirici bukletlər
Uşaqlar Gələcəyin Sakinləridir – Onları indidən yetişdirmək lazımdır
Unutmayaq ki, bloklar və ümumi sahələr məktəbdən əvvəl ilk ictimai yaşam mühitidir. Bu məkanda öyrənilən mədəniyyət, uşağın gələcəkdə ictimaiyyətə və qanuna olan münasibətini müəyyən edir.
Əgər bu gün uşağa zibilin yerə atılmaması və səs-küydən çəkinmək mədəniyyətini aşılayırıqsa, sabah o, yaşadığı cəmiyyətə hörmətlə yanaşan bir vətəndaş olacaq.